XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
OZEANOKO KORRONTEEN ALDAKETAK BEROKUNTZA AREAGOTU.Negutegi efektua dela eta lurra berotzen ari denez, ozeanoko korronteetako aldaketek ozeanoek anhidrido karbonikoa (negutegietako gas nagusia) absorbatzeko duten gaitasuna murriz dezakete ikerlarien ustez.
Anhidrido karbonikoak atmosferako beroa zurgatzen duenez, aipatu gertaerak negutegi efektua areagotu egingo du, feedback prozesu positiboa sorteraziz.
Hamburg-eko Max Planek Meteorologi Institutuko adituek egindako estudio batean, lehen aldiz hartzen dira kontutan ozeanotako zirkulazio orokorraren aldaketei loturiko ondorio dinamikoak.
Aditu hauen ustez, Ipar Atlantikoan itsas maila aurrikusitakoa baino 2 aldiz gehiago igo daiteke, hego ozeanoko leku batzuetan aldiz itsas maila jaitsi egin daitekeelarik.
Ozeanoko zirkulazioa simulatzeko alemaniarrek erabili zuten ordenadore-ereduak, ozeanoko korronteen ezaugarri nagusiak (10.000 urtez gertatutakoak) errepika ditzake.
Max Planck taldeak eredua egoera berrira moldatuz bortxatu egin zuen: aireko anhidrido karbonikoaren kopurua bikoizteak sorteraziko lukeen aire-tenperatura aplikatu zuten.
Negutegietako gas-emisioak murrizteko ezer egiten ez bada, anhidrido karbonikoa 2030. urterako bikoiztea espero da.
Max Planck taldekoen simulazioan, berokuntza honen ondorioz ozeanoko korronte-aldaketek izugarri eragiten diote ozeanoetako ur-mugimenduari.
Zehatzago esanda, azaleko geruza epelagoak latitude altuetan ozeano hondotik azalera ur gazi eta dentsoa dakarren konbekzioa inhibitu egiten du, horrela azalera iristen den ura hoztea (atmosferara beroa botaz) eta ozeano-hondoko korronte hotzak eratzeko berriro hondoratzea oztopatuz.
Aipatu konbekzioa ez egotearen ondorioetako bat hauxe da: azalera ur epela ez igota Ipar Atlantikoan eta hego ozeanoko leku batzuetan airearen tenperatura batazbesteko globala baino gutxiago igotzen da eta itsas gaineko zati batzuetan airea hoztu ere egin daiteke, mundu osoan epeltzen den bitartean.
Azken 20 urte honetan batezbesteko tenperatura igo egin den bitartean, Ipar Atlantikoaren gainean jaitsi egin da.
Beharbada Max Planc taldeak egindako estudioaren alderdirik garrantzitsuena, ozeano-hondoko uren eraketa eta munduko ozeanoek anhidrido karbonikoa zurgatzearen arteko loturak aztertzea da.
Gaur egun, talde honek dioenez,
IHESak jota hildako lehenengo pertsonaren kasua 1950. hamarkadan erregistratu zen.
Manchesterreko (Ingalaterrako) Unibertsitateko ikerlariek HIVren giza inmuno-eskaziaren birusaren ebidentzia, 1959. urtean pneumoniaz hil zen 25 urteko itsasgizon gazte kaukasiar baten ehunetako material genetikoan aurkitu zuten.
IHES infekzioaren lehenengo kasuak norvegiar familia bateko hiru partaideena izan zen.
IHESaz 1960.eko hamarkadan kutsaturik 1976an hil ziren.
HIESaren antigorputzak 1959an Zaire-ko paziente batengandik jasotako odol-laginean aurkitu ziren lehen aldiz, baina kasu horretan ez dago pazientea HIESaren eraginez hil zeneko frogarik.
Aurkikuntza berriak ez du HIESaren epidemiologia berraztertzea eragingo, baina adituen ustez HIESa Afrikan 30 edo 40 urtez egon da gutxienez.